عوامل مؤثر در عناصر ارتباطی از دیدگاه قرآن کریم

فهم ابعاد و زوایای پدیدۀ ارتباطات و رسانه، به مثابۀ یکی از تجلیات دنیای جدید و به روایتی علت موجدۀ تحولات تاریخی و اجتماعی و صورت بندی های فرهنگی، نیازمند مفهوم سازی و نظریه پردازی است. حضور و گستردگی وسایل ارتباط جمعی در سپهر عمومی و انباشت نشانه ها و تصاویر رسانه ای در همۀ عرصه های زندگی، چون اقتصاد و سیاست و فرهنگ و تولید و توزیع معانی، به رسانه ای شدن فرهنگ، سیاست، و اجتماع منتهی شده است. توجه به این نکته ضروری است که از مهم ترین مشخصه های تعیین کنندۀ موفقیت در ارتباطاتْ شناخت عناصر ارتباطی و عوامل مؤثر بر این عناصر است. در این مقاله، که هدف آن «بررسی عوامل مؤثر بر عناصر ارتباطی از دیدگاه قرآن کریم» است، ابتدا، در چهارچوبی مفهومی و با هدف کسب شناختی نسبتاً مجمل، به معرفی هریک از عناصر خواهیم پرداخت و در ادامه، ضمن احصاء آیات مرتبط با این عناصر، با استفاده از روش «دلفی» عوامل مؤثر منتخب را به مثابۀ مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر عناصر ارتباطی از نظر قرآن کریم تبیین و درنهایت، الگوی هنجاری ارتباطات از نگاه قرآن کریم را بر این اساس ترسیم می کنیم. نتایج تحقیق، بر اساس الگوی هنجاری ارتباطات قرآن کریم، تأثیرپذیری «عنصر فرستنده» از چهار عامل اصل فطرت، تفاوت پیش زمینه ها، ویژگی های شخصیتی و پایگاه اجتماعی، «عنصر پیام» از عوامل تکرار پیام، تعدد پیام رسان، و قالب های پیام، «عنصر کانال» از عامل ابزارهای انتقال پیام، و «عنصر گیرنده»، علاوه بر چهار مورد تأثیر گذار بر عنصر فرستنده، از چهار عامل ظرفیت درونی، آزادی در انتخاب پیام، تنوع زیستی، و تعدد نیازها را، به منزلۀ مهم ترین عوامل تأثیرگذار، تأیید کرد.